Unia Europejska ciągłe zwiększa nakłady na badania i rozwój (R&D) z budżetów państw czy instytucji ponadnarodowych. Nie jest to jednak wystarczające, aby kraje członkowskie UE mogły rywalizować ze światowymi liderami innowacyjności. Fundamentalne znaczenie zaczyna odgrywać zaangażowanie w prace badawczo-rozwojowe sektora prywatnego, a także współpraca z wyższymi uczelniami i dostosowanie programów nauczania do wciąż zmieniającego się rynku.
Globalnymi liderami w zakresie wydatków na badania i rozwój według danych OECD są Izrael (4.3% PKB), Korea Południowa (4.2% PKB), Szwajcaria (3.4% PKB), zaś pierwsze spośród państw członkowskich Unii Europejskiej znajduje się dopiero na piątym miejscu (Szwecja; 3.3% PKB). Sama Unia Europejska znajduje się dopiero na 18 miejscu w rankingu OECD z wydatkami na badania i rozwój na poziomie niecałych 2% PKB, mimo że cel wyznaczony na finansowanie badań i rozwoju w państwach wspólnoty wynosi 3% PKB. Poniżej wykres przedstawiający stosunek wydatków publicznych do prywatnych na badania i rozwój w wybranych krajach i UE.
Aktualnie Unia boryka się z trzema głównymi problemami, które sprawiają, że kraje takie jak USA czy Korea są efektywniejsze we wdrażaniu innowacji:
- Nieefektywne wydatki na badania i rozwój, niższe niż u globalnych liderów zarówno w poszczególnych państwach członkowskich jak i całej UE.
- Niższa efektywność wydatków państw nowej Unii w stosunku do starej, a także niewielka koordynacja wysiłków państw członkowskich i regionów.
- Brak współpracy pomiędzy rządami, przedsiębiorcami oraz uczelniami w zakresie potrzeb rynkowych w dziedzinie innowacji, oraz brak zdolności do przekładania koncepcji teoretycznych na rozwiązania praktyczne.
Aktualne projekty Unii
Na poziomie europejskim najbardziej kompleksową działalność w kwestii inwestycji w badania i innowacje prowadzi Komisja Europejska. Przeznaczanie funduszy na R&D zostało uznane za niezbędne dla przyszłości Europy i wpisane jako jeden z punktów strategii „Europa 2020”. Badania i innowacje wspomagają politykę unijną w bardzo wielu kluczowych dla życia obywateli obszarach, takich jak energetyka, zdrowie, rolnictwo czy transport.
Źródła finansowania badań przez przedsiębiorstwa w Polsce.
Unia Europejska zorganizowane działania w zakresie badań i rozwoju prowadzi od 1984 roku, kiedy wszedł w życie pierwszy Program Ramowy w zakresie badań i rozwoju technologicznego. W latach 1984 – 2013 na badania i rozwój w Unii wydano około 100 mld euro, jednak nie było to połączone ze skoordynowanymi działaniami i ustaleniem jednego spójnego systemu. Przełomowymi wydarzeniami odnoszącymi się do finansowania i organizowania polityki w zakresie badań i rozwoju było natomiast utworzenie Europejskiej Przestrzeni Badawczej, a następnie przyjęcie w 2013 roku programu “Horyzont 2020”, który jest największym do tej pory projektem realizowanym przez Unię w zakresie badań i innowacji.
Budżet “Horyzontu 2020” na lata 2014-2020 wynosi prawie 80 mld euro, z czego 90% przeznaczone jest na trzy filary programu:
- doskonałość w nauce (w tym 13 mld na działania Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych),
- wiodąca pozycja w biznesie,
- wyzwania społeczne.
Głównym celem programu jest wspieranie i realizacja przełomowych odkryć i innowacji na skalę światową. „Horyzont 2020” udziela wsparcia naukowcom z Unii Europejskiej oraz przemysłowi unijnemu poprzez inwestowanie w pionierskie badania i innowacje (szczególnie w takich dziedzinach, jak produkty farmaceutyczne, aeronautyka i bioprzemysł), które mają stać się podstawą rozwoju nowych gałęzi przemysłu i rynków. Jest również kluczowym elementem Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS), który zakłada inwestycje o wartości 315 mld euro.
Wnioski
Unia Europejska stara się wspierać model R&D dla firm od ponad 30 lat. Mimo to, wydatki na innowacje wciąż pozostają niższe niż w innych rozwiniętych gospodarkach. Dla wzrostu udziału innowacyjnych badań i rozwoju unijnej gospodarki potrzebne jest zaangażowanie zarówno Komisji Europejskiej, rządów poszczególnych państw, ale także organizacji pozarządowych, uniwersytetów oraz instytucji badawczych, jak i samych przedsiębiorców. W przypadku tych ostatnich szczególnie ważne jest, żeby firmy zdecydowały się na rozwijanie i wdrażanie innowacji, co wiąże się z ryzykiem, ale w dalszej perspektywie podnosi konkurencyjność europejskiej gospodarki.
Rekomendacje:
- Wzrost nakładów na R&D w krajach Wspólnoty do aktualnej średniej unijnej. Niezbędne jest promowanie wydatków na innowacje i zmniejszanie różnic pomiędzy krajami członkowskimi
- Poszerzenie programów nauczania w szkołach na różnym szczeblu o narzędzia sprzyjające R&D np. podstawy programowania w szkołach podstawowych, zajęcia z kreatywnego myślenia.
- Stworzenie platformy typu EU Creative Commons do wymiany gotowych rozwiązań powstałych w wyniku wykorzystania funduszy europejskich na R&D. Umożliwi to obieg know-how i nieduplikowanie tych samych badań w różnych państwach UE.
- Wsparcie dla małych i średnich firm inwestujących w R&D, aby mogły utrzymać się na rynku np. dzięki zachętom ekonomicznym i administracyjnym.
- Większa współpraca uczelni wyższych i przedsiębiorców w zakresie prowadzenia badań – fundusze dla uczelni na rozwój tzw. spin-offów, firm zakładanych przez naukowców żeby komercjalizować swoje odkrycia, prowadzenie szkoleń z tworzenia i rozwijania firm dla naukowców.
- Wspieranie programów międzynarodowych dla start-upów. Pomoc zagranicznym inwestorom w docieraniu do firm unijnych, ułatwianie transgranicznej współpracy pomiędzy uczelniami i firmami.
– – –
Koordynator: Przemysław Siemaszko
Autorzy: Jakub Czapski, Piotr Drabik, Jerzy Gut, Robert Hyżorek, Marcin Łukowski, Roksana Piech, Karolina Wojciechowska
Tekst powstał‚ w ramach Akademii In.Europa, projektu realizowanego we współpracy z Przedstawicielstwem Komisji Europejskiej w Polsce, Fundacją Konrada Adenauera w Polsce i tygodnikiem POLITYKA.
Tekst odzwierciedla wyłącznie poglądy jego autorów i w żaden sposób nie może zostać uznany za wyraz poglądów partnerów In.Europa.
Udostępnij